अच्युत पुरी, काठमाडौं | साउन १८, २०७४
प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणका एजेन्डा –
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको आसन्न भारत भ्रमणका अवसरमा जहाज प्रवेशबिन्दु (इन्ट्री प्वाइन्ट)को मुद्दाले प्राथमिकता पाउने भएको छ । अहिले नेपालमा एउटा मात्र रुट (सिमरा)बाट जहाज प्रवेश गर्न सक्छन् । नेपालले भारतसँग लामो समयदेखि सिमरासहित भैरहवा, जनकपुर, विराटनगर र नेपालगन्ज बिन्दुबाट पनि प्रवेश रुट प्रदान गर्न भारतसँग आग्रह गर्दै आएको छ । यस सम्बन्धमा पटक–पटक वार्ता भए पनि टुंगोमा पुग्न सकेको छैन । ‘प्रवेशबिन्दु माग गर्ने प्रस्ताव यसपटकको भ्रमणमा पनि समावेश हुँदै छ,’ संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सहसचिव डुण्डुराज घिमिरेले भने, ‘हाम्रा लागि दोहोरो उडान गर्न सक्ने इन्ट्री प्वाइन्ट र एयररुट अत्यावश्यक छ ।’
के छ पछिल्लो प्रगति
भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नेपाल भ्रमणका अवसरमा नेपाल–भारत हवाई मार्ग विस्तार गर्ने सहमति भएको थियो । सोहीअनुसार नेपाल र भारतीय अधिकारीबीच पछिल्लोपटक ६ पुस ०७३ मा द्विपक्षीय वार्ता र सम्झौता भएको थियो । सो वार्तामा इन्ट्री प्वाइन्टका विषयमा छलफल भए पनि प्राविधिक टोलीबीच वार्ता गरी टुंगो लगाउने सहमति भएको थियो । तर, वार्तामा भारतले नेपालसँग खुला आकाश नीतिमा सम्झौता गर्न आग्रह गरेको थियो । जसलाई नेपालले अस्वीकार गरेको थियो । उक्त वार्तामा हिमालयन रुट–२ कार्यान्वयन गर्ने सहमति पनि भएको थियो ।
भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नेपाल भ्रमणका अवसरमा नेपाल–भारत हवाई मार्ग विस्तार गर्ने सहमति भएको थियो । सोहीअनुसार नेपाल र भारतीय अधिकारीबीच पछिल्लोपटक ६ पुस ०७३ मा द्विपक्षीय वार्ता र सम्झौता भएको थियो । सो वार्तामा इन्ट्री प्वाइन्टका विषयमा छलफल भए पनि प्राविधिक टोलीबीच वार्ता गरी टुंगो लगाउने सहमति भएको थियो । तर, वार्तामा भारतले नेपालसँग खुला आकाश नीतिमा सम्झौता गर्न आग्रह गरेको थियो । जसलाई नेपालले अस्वीकार गरेको थियो । उक्त वार्तामा हिमालयन रुट–२ कार्यान्वयन गर्ने सहमति पनि भएको थियो ।
उल्झनमै छ एयरस्पेस सम्झौता
नेपाल र भारतबीच अहिले प्रवेशबिन्दु र हवाई रुट प्राथमिकतामा परे पनि एयरस्पेस एग्रिमेन्ट भने ओझेलमा नै छ । भैरहवामा निर्माणाधीन विमानस्थलको सञ्चालनका लागि भारतसँग एयरस्पेस एग्रिमेन्ट आवश्यक छ ।
नेपाल र भारतबीच अहिले प्रवेशबिन्दु र हवाई रुट प्राथमिकतामा परे पनि एयरस्पेस एग्रिमेन्ट भने ओझेलमा नै छ । भैरहवामा निर्माणाधीन विमानस्थलको सञ्चालनका लागि भारतसँग एयरस्पेस एग्रिमेन्ट आवश्यक छ ।
के फाइदा छ नयाँ प्रवेशबिन्दु र रुटको ?
नेपालले मागेका नयाँ इन्ट्री प्वाइन्ट र एयर रुटले एकातर्फ विद्यमान त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने उडान–अवतरण सहज बनाउनेछ । अर्कोतर्फ निर्माणाधीन र प्रस्तावित अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलहरूको सञ्चालन सुनिश्चित हुनेछ ।
नेपालले मागेका नयाँ इन्ट्री प्वाइन्ट र एयर रुटले एकातर्फ विद्यमान त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने उडान–अवतरण सहज बनाउनेछ । अर्कोतर्फ निर्माणाधीन र प्रस्तावित अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलहरूको सञ्चालन सुनिश्चित हुनेछ ।
टुरिजम वर्किङ फोरमको अवधारणा ल्याइने
प्रधानमन्त्री देउवाको भारत भ्रमणका अवसरमा नेपालका तर्फबाट टुरिजम वर्किङ फोरमको अवधारणा अगाडि सार्ने योजना रहेको पर्यटन मन्त्रालयका अधिकारीहरू बताउँछन् । ‘दुवै देशका निजी क्षेत्र, परराष्ट्र मन्त्रालय, अर्थ मन्त्रालय र पर्यटन मन्त्रालयका अधिकारीहरूसमेत रहने फोरम बनाएर पर्यटन प्रवद्र्धन र विकासमा सहकार्य गर्ने प्रस्ताव नेपालको रहनेछ,’ मन्त्रालयका सहसचिव घिमिरेले भने, ‘यसबाहेक अन्य स–साना एजेन्डा पनि समावेश हुनेछन् ।’
प्रधानमन्त्री देउवाको भारत भ्रमणका अवसरमा नेपालका तर्फबाट टुरिजम वर्किङ फोरमको अवधारणा अगाडि सार्ने योजना रहेको पर्यटन मन्त्रालयका अधिकारीहरू बताउँछन् । ‘दुवै देशका निजी क्षेत्र, परराष्ट्र मन्त्रालय, अर्थ मन्त्रालय र पर्यटन मन्त्रालयका अधिकारीहरूसमेत रहने फोरम बनाएर पर्यटन प्रवद्र्धन र विकासमा सहकार्य गर्ने प्रस्ताव नेपालको रहनेछ,’ मन्त्रालयका सहसचिव घिमिरेले भने, ‘यसबाहेक अन्य स–साना एजेन्डा पनि समावेश हुनेछन् ।’
प्राथमिकतामा छैनन् धार्मिक सर्किट
नेपाल र भारतीय प्रधानमन्त्रीको भ्रमणमा बढी प्राथमिकता पाउने धार्मिक (हिन्दू र बौद्ध) सर्किटको विषयले भने यसपटक प्राथमिकता नपाउने भएको छ । ‘ती विषयमा नेपाल–भारतबीच विभिन्न कोणबाट काम भइरहेका कारण यसपटक प्राथमिकतामा नपर्न सक्छन्, ‘सहसचिव घिमिरेले भने, ‘तर, पशुपति क्षेत्रमा विभिन्न भौतिक संरचना निर्माणका लागि भने भारतबाट सहयोग प्राप्त हुन सक्छ ।’
नेपाल र भारतीय प्रधानमन्त्रीको भ्रमणमा बढी प्राथमिकता पाउने धार्मिक (हिन्दू र बौद्ध) सर्किटको विषयले भने यसपटक प्राथमिकता नपाउने भएको छ । ‘ती विषयमा नेपाल–भारतबीच विभिन्न कोणबाट काम भइरहेका कारण यसपटक प्राथमिकतामा नपर्न सक्छन्, ‘सहसचिव घिमिरेले भने, ‘तर, पशुपति क्षेत्रमा विभिन्न भौतिक संरचना निर्माणका लागि भने भारतबाट सहयोग प्राप्त हुन सक्छ ।’
http://www.enayapatrika.com/2017/08/02/170084/
Comments
Post a Comment